Ceyhun Atuf Kansu’ nun kitabı. Çocuk Hastalıkları Hekimi olduğunu öğrendiğim Kansu, 32 sayfa olan bu kitabında, İsmail Hakkı Tonguç’ un tüm kitaplarının kısa bir özetini veriyor. Tonguç, 1935 yılında Köy Enstitülerinin kurulmasını sağlayacak İlköğretim Genel Müdürlüğüne getirilmiş ve dönemim Kültür Bakanı Saffet Arıkan ile birlikte hazırladığı raporla Köy Enstitüleri programını hazırlamıştır. Yurt dışında yaptığı incelemeler neticesinde geliştirilmiş ve Hasan Ali Yücel’in Milli Eğitim Bakanı olmasıyla çalışmaları hız kazanmıştır.
Bu kitaptan öğrendiğim ve en çok ilgimi çekense, İ. Hakkı Tonguç’ un Köy Enstitüleri Modelinin kaynağını, 1854-1932 yıllarında yaşamış bir büyük Alman eğitkeni olan Georg Kerschensteiner’ den almış olduğu gerçeğiydi.
Kitaptan cümleler:
”Kerschensteiner, eğitimde uygulamak istediği iş okuluyla, çocuklara en çok şunu vermek ister: Sağlam bir karakter.”
”Kerschensteiner’in bir eğitimci olarak kesin ilkesi, kesin gözlemi şudur: ”Oturarak ders dinlenilen okulda karakter eğitilemez.”
”Öyle ise ”Onun için okul çocuğuna hareket etmek, oynamak, deneyler yapmak, iş görmek imkan ve fırsatı verilmelidir. Bunu da ancak iş okulu sağlayabilir.”
”Kerschensteiner, Münih okullarında iş eğitimini dener ve uygularken öğrenciyi etkinliğe götürecek şu çareleri, okulun ana parçaları haline koymuştur: İşlikler, laboratuvarlar, dikiş derslikleri, mutfaklar, uygulama bahçeleri. Tonguç, bu ilkeden yola çıkarken, Cumhuriyetin yaratıcı kuşaklarını eğitmek için köy enstitülerinin de işliklerle, uygulama bahçeleriyle, oyun alanlarıyla donatılmasını öngörmüştür.”
Kitabın arka kapağı:
“Yeni ve ideal sosyal kurumların bir topluma benimsetilmesi, toplumu teşkil eden bir şeylerden hiç olmazsa bir kısmının bu türlü kuruluşları koruyup savunmalarına bağlıdır. Böyle bir maya olmadıkça yeni sosyal kurumların toplumun bünyesine kök salmaları, canlanıp gelişmeleri mümkün olamamaktadır.”
İ. Hakkı Tonguç: Pestalozzi, Çocuklar Köyü (1960)